اهداف گشت آسیایی اردوغان؛ بخش دوم: اندونزی

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، جاکارتا پایتخت اندونزی، دومین ایستگاه در گشت آسیایی رییس جمهور ترکیه است. سفر اردوغان به کشورهای مالزی، اندونزی و پاکستان، یک بار دیگر نشان داد که سیاست خارجی آسیا محور و توجه به ائتلاف‌های شرقی همچون شانگهای، بریکس و حالا آ.سه.آن تا چه اندازه برای دولت اردوغان اهمیت دارد.

اردوغان قبل از سفر به اندونزی، اعلام کرده که در دیدار با مقامات این کشور، علاوه بر اهمیت توسعه روابط اقتصادی، بر ضرورت همراهی در حمایت از مردم غزه و فلسطین نیز تاکید خواهد کرد.

نگاهی به روابط ترکیه و اندونزی
اندونزی به عنوان بزرگترین اقتصاد جنوب شرقی آسیا و چهارمین کشور پرجمعیت جهان، دارای موقعیت استراتژیک و مهمی است. این کشور یکی از اعضای سازمان همکاری اسلامی (OIC) و انجمن کشورهای جنوب شرق آسیا (ASEAN) است و به عنوان یک بازیگر موثر در دنیای دیپلماسی و اقتصاد، شناخته می‌شود. انتظار می‌رود اندونزی تا سال ۲۰۳۰ به ۱۰ اقتصاد برتر جهانی بپیوندد.

برخورداری از جمعیت پویا، طبقه متوسط رو به رشد و پتانسیل اقتصادی قوی زمینه مناسبی برای توسعه بیشتر روابط تجاری با ترکیه را فراهم کرده و مدت‌هاست که تجار ترک به دنبال آن هستند که بخشی از بازار مصرف اندونزی را در اختیار بگیرند.

البته ترکیه روی جذب دانشجو از این کشور حساب ویژه‌ای باز کرده و تاکنون بیش از ۱۲۰۰ دانشجوی اندونزیایی در دانشگاه‌های ترکیه فارغ التحصیل شده‌اند. بر اساس آمارهای رسمی وزارت کشور ترکیه، بین ۴۰۰ تا ۵۰۰ شهروند این کشور به عنوان کارگر، دانشجو و کارآفرین در اندونزی اقامت دارند و در مقابل، نزدیک به ۸ هزار شهروند اندونزیایی نیز ساکن ترکیه هستند. 

ترکیه روابط نزدیک و چند بعدی با اندونزی دارد. به دلیل پس زمینه تاریخی، روابط دوستانه بین ترکیه و اندونزی همیشه وجود داشته است. در قرن شانزدهم روابط رسمی بین دو کشور در چارچوب درخواست سلطنت آچه برای کمک از امپراتوری عثمانی در برابر فشار فزاینده پرتغالی‌ها برقرار شد. در قرن بیستم نیز، روابط دیپلماتیک بین ترکیه و اندونزی در سال ۱۹۵۰ برقرار شد و سفارت ترکیه در جاکارتا در ۱۰ آوریل ۱۹۵۷ فعالیت خود را آغاز کرد.

پس از به قدرت رسیدن حزب عدالت و توسعه در سال ۲۰۰۲ میلادی، عبدالله گل و اردوغان، تیم ویژه‌ای برای توسعه روابط با اندونزی تشکیل دادند و از سال ۲۰۰۴ میلادی، شاهد توسعه روابط این دو کشور بودیم.

پس از فاجعه سونامی اقیانوس هند که خسارات و تلفات عظیمی برای اندونزی به بار آورد، اردوغان به عنوان نخست وزیر وقت ترکیه به جاکارتا سفر کرد و در سال ۲۰۱۱ میلادی نیز، انتشار بیانیه‌ای با تیتر «ترکیه-اندونزی: مشارکت تقویت شده در نظم نوین جهانی» با امضای عبدالله گل و ششمین رئیس جمهور اندونزی، سوسیلو بامبانگ یودویونو، رابطه دوجانبه آنکارا – جاکارتا، به سطح مشارکت راهبردی ارتقا یافت.

همچنین توسعه روابط اقتصادی طرفین در سال ۲۰۲۲ میلادی، منجر به شورای همکاری استراتژیک سطح عالی شد.

پنج محور برای روابط ترکیه – اندونزی
از نظر کارشناسان سیاست خارجی ترکیه، اندونزی به عنوان کشوری شناخته می‌شود که با وجود برخورداری از هویت اسلامی و آسیایی، رابطه با آمریکا را نیز در سطح همکاری‌های دوجانبه، به ویژه در زمینه‌هایی مانند تجارت، امنیت و آموزش، پیش برده و می‌تواند الگویی برای روابط ترکیه و حفظ موازنه شرق و غرب باشد. 

اندیشکده مطالعات اجتماعی – اقتصادی ستا که ابراهیم کالن رییس کنونی سرویس اطلاعاتی میت، موسس آن بوده، چنین محورهایی را برای تقویت و پیشبرد روابط اندونزی و ترکیه، تعریف کرده است:
تقویت همکاری‌های اقتصادی: تشویق تجارت و سرمایه گذاری بیشتر بین دو کشور.
مبادلات فرهنگی و آموزشی: ترویج تفاهم فرهنگی و همکاری در آموزش و جذب دانشجو.
تعامل دیپلماتیک: تشدید تلاش‌های دیپلماتیک و همکاری در مورد مسائل منطقه‌ای و جهانی.
همکاری دفاعی و امنیتی: تلاش برای فروش محصولات کارخانه‌های تسلیحاتی ترکیه به اندونزی و شرکت در رزمایش و تمرین‌های آموزشی مشترک.
ارتقای درآمد گردشگری سلامت و تلاش برای جذب گردشگران اندونزیایی.

از نظر کارشناسان ترکیه، جمعیت عظیم ۲۸۰ میلیون نفری اندونزی، سرشار از فرصت‌های اقتصادی است و بازار بزرگ اندونزی پتانسیل قابل توجهی را برای مشاغل ترکیه در بخش‌هایی مانند ساخت و ساز، گردشگری و نساجی ارائه می‌دهد.

همچنین از منظر سیاست خارجی، آنکارا بر این باور است که داشتن روابط قوی با اندونزی می‌تواند برای ترکیه، شریک استراتژیک قدرتمندی در جنوب شرقی آسیا و جهان اسلام ایجاد کند. اما با وجود ظرفیت‌ها و پتانسل بالا، موانعی نیز وجود دارد.

به عنوان مثال، دوری و مسافت جغرافیایی، هزینه‌های حمل و نقل را افزایش می‌دهد و در ایجاد مسیرهای تجاری به عنوان یک چالش جدی قلمداد می‌شود. علاوه بر این، هر دو کشور با رقابت سایر بازیگران منطقه‌ای در بازارهای خود روبرو هستند.

با وجود این چالش‌ها، اندونزی و ترکیه همچنان می‌توانند راه‌هایی را برای تعمیق روابط اقتصادی خود، مانند بهبود تسهیل تجارت، کاهش تعرفه‌ها و ایجاد فضای تجاری مساعدتر، جستجو کنند.

اندونزی، هم اکنون صاحب شانزدهمین اقتصاد بزرگ جهان است و در مدتی مدید یعنی از بحران اقتصادی آسیا در سال ۱۹۹۷ بدین سو، همواره در ثبات و رشد اقتصادی بوده و رتبه ۷۳ را در شاخص «سهولت انجام تجارت» بانک جهانی دارد.

در مقایسه با ترکیه ۸۵ میلیون نفری که با بیکاری دو رقمی ۱۴ درصدی روبروست، اندونزی پرجمعیت، با نرخ بیکاری ۵.۳ درصد در موقعیت ممتازی است. به ویژه با توجه به این موضوع که اغلب شاغلین در ترکیه در بخش خدمات مشغول به کارند و صنعت و کشاورزی در شرایط سختی به سر می‌برد اما در اندونزی، ۴۹ درصد اشتغال در بخش خدمات، ۲۲ درصد در بخش صنعت و ۲۹ درصد در بخش کشاورزی ایجاد شده است.

بر اساس برآوردهای صندوق بین‌المللی پول (IMF) پیش‌بینی می‌شود که اندونزی تا سال ۲۰۳۰ به پنجمین اقتصاد بزرگ جهان تبدیل شود.

نقاط قوت این کشور شامل جمعیت جوان و بزرگ، منابع طبیعی غنی، سیاست‌های مالی منضبط، بدهی عمومی پایین، سیستم بانکی مقاوم در برابر بحران مالی جهانی و روابط بین‌المللی باثبات است. همچنین باید گفت: ذخایر معدنی اندونزی، بسیار غنی‌تر از آن چیزی است که قبلاً تصور می‌شد. 

اندونزی دارای منابع زغال سنگ، قلع، مس، نیکل، بوکسیت، طلا، نقره، سنگ آهن، کائولن، مرمر و گرانیت است. ۲۰ درصد از تولید نیکل جهان و ۱۰ درصد تولید آلومینیوم متعلق به اندونزی است.

این ویژگی‌های اقتصادی باعث شده که ترکیه به دنبال توسعه رابطه اقتصادی با اندونزی و تلاش برای جذب سرمایه گذاران این کشور باشد. اما هنوز هم نه تنها در حوزه تجارت با ترکیه، بلکه در حوزه سرمایه گذاری نیز، اقداماتی انجام نشده که برای بازار ترکیه، تبدیل به روزنه امید و نقطه عطف شود.

بر اساس داده‌های مرکز تجارت بین‌المللی (ITC)، اندونزی در سال ۲۰۲۳ مجموعاً ۲۵۸.۸ میلیارد دلار صادرات و ۲۲۱.۸ میلیارد دلار واردات داشته و نزدیکترین روابط تجاری خود را با چین، ژاپن، سنگاپور، ایالات متحده آمریکا و مالزی برقرار کرده است.

این در حالی است که در سال ۲۰۲۳ میلادی، ترکیه تنها ۴۰۹.۸ میلیون دلار به اندونزی صادر کرد و ۱.۹ میلیارد دلار از اندونزی کالا و مواد خام وارد کرد و در مجموع در سال ۲۰۲۳، حجم تجارت دوجانبه بین این دو کشور به ۲.۳ میلیارد دلار رسید.

در پایان باید گفت: در مبادلات تجاری بین ترکیه و اندونزی نیز، تراز به شکل معنی داری به نفع طرف مقابل است و ترکیه تنها بر روی صادرات محصولات تنباکو، آرد گندم، مواد معدنی، فرش، سنگ مرمر و برخی ماشین آلات به اندونزی تمرکز کرده است.

این در حالی است که بر اساس برآورد کارشناسان، تنها بازاری که ترکیه در آنجا قدرت و ظرفیت رقابت دارد، صادرات غلات است. چرا که واردات غلات در اندونزی بیش از ۶ میلیارد دلار در سال است و ترکیه می‌خواهد بخشی از این بازار را در دست بگیرد.

در بخش سرمایه گذاری نیز، هم اکنون ۵۱ شرکت ترکیه در اندونزی مشغول به کار هستند و ۱۹ شرکت با سرمایه اندونزیایی در ترکیه فعالیت می‌کنند. کل سرمایه گذاری ترکیه در اندونزی ۱۴۱ میلیون دلار است و سرمایه گذاری اندونزی در ترکیه نیز، هنوز به ۱ میلیارد دلار نرسیده است. حال باید دید آیا سفر اردوغان، این ارقام را تغییر می‌دهد یا خیر.
انتهای پیام/