چالش های بزرگ ترکیه در سوریه

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، چرخش‌های ناگهانی آمریکا در مورد سوریه و اقدامات خصمانه رژیم صهیونیستی، ترکیه را با مشکلات بزرگی روبرو کرده است. چرا که برخلاف ادعای رسمی مقامات آنکارا، سیاست خارجی ترکیه درباره سوریه، از استقلال استراتژیک بالایی برخوردار نیست و در نتیجه آنکارا ناچار است قدم‌های خود را با گام‌های آمریکا تنظیم کند.

به همین خاطر است که هاکان فیدان وزیر امور خارجه ترکیه جدیداً اعلام کرده «حالا در سوریه شاهد آغاز یک دوران جدید هستیم. اما نمی‌توانیم بگوییم که در این دوران جدید، چالش‌های ترکیه کمتر شده است». 

اظهارات توام با نگرانی و لحن گلایه مندانه هاکان فیدان به چالش‌های جدید ترکیه در سوریه، اشاره به تازه‌ترین مواضع تام باراک آمریکایی است.

تام باراک، سفیر آمریکا در آنکارا و فرستاده ویژه دونالد ترامپ در سوریه، قبلاً با زبانی تهدیدآمیز درباره کردها صحبت می‌کرد و مواضع او، موجب رضایتمندی و ابراز مسرت مقامات ترکیه بود.

کار به جایی رسید که تحلیلگران طرفدار حزب حاکم ترکیه اعلام کردند: «اشاره تام باراک به یک ملت، یک پرچم و یک دولت در سوریه، حرفی است که مستقیماً توسط اردوغان به او دیکته شده است. اما باراک اخیراً گفته «لازم است در دمشق دولتی بر سر کار باشد که نه تماماً مرکزمحور و نه فدرال باشد».

این سخن باراک، دقیقاً شبیه اظهارات مظلوم عبدی فرمانده شبه نظامیان کُرد موسوم به قسد است که گفته بود: «ما به دوران قبل از اسد بازنخواهیم گشت و اجازه نخواهیم داد یک دولت کاملاً متمرکز در سوریه بر سر کار باشد. خواسته ما، زندگی در سوریه‌ای است که دارای یک دولت غیرمتمرکز (لامرکزی) باشد».

سخنان تام باراک و مظلوم عبدی و کنفرانس مشترک کردها، دروزی‌ها و علویان در قامیشلوی حسکه، عملاً موجب نگرانی مقامات ترکیه شده است. آن هم در شرایطی که احمد الشرع، جدیداً اعلام کرده که نهایتاً به کردها دو ماه مهلت می‌دهد تا روند ادغام یکصد هزار نفر شبه نظامی خود در ارتش سوریه را انجام دهند.

مساله تحرکات کردهای نزدیک به پ.ک.ک در سوریه، تنها یکی از چالش‌های ترکیه است. چالش بعدی این است که نه آنکارا و نه دمشق، در چند ماه گذشته، هیچگاه نتوانسته‌اند درباره حملات مکرر هوایی، زمینی و پهپادی ارتش رژیم صهیونیستی به مناطق مختلف سوریه، مواضع قاطعانه‌ای اتخاذ کنند.

سخنگوی حزب حاکم ترکیه: با سخنان مسلم مخالفیم

صالح مسلم از سران نهادهای اقماری پ.ک.ک در سوریه، جدیداً اعلام کرده که اگر دمشق با مطالبات کردها درباره تاسیس حکومت غیرمتمرکز موافقت نکند، آنها یک بار دیگر عَلَم استقلال طلبی را بلند خواهند کرد.

این سخن صالح مسلم، بازتاب وسیعی در رسانه‌های ترکیه پیدا کرد. آن هم در شرایطی که صالح مسلم، قبلاً بارها به ترکیه سفر کرده و با مقامات ترکیه به زبان ترکی استانبولی، مذاکره و گفتگو کرده است. صالح مسلم به این نیز اشاره کرده که روند مذاکرات صلح بین ترکیه و پ.ک.ک، ربطی به کردهای سوری ندارد و آنان ترجیح می‌دهند به منافع خودشان بیاندیشند.

عمر چلیک سخنگوی حزب عدالت و توسعه در پاسخ به اظهارات صالح مسلم گفت: «ما در ترکیه روندی را شروع کرده‌ایم که نام دقیق آن، چنین است: تلاش برای ایجاد ترکیه عاری از تروریسم. این فقط مربوط به داخل ترکیه نیست و دامنه آن نیز عبارت است از منطقه عاری از تروریسم. اما برخی کشورها سعی در خرابکاری در این فرآیندها دارند و تمرکززدایی در سوریه مطرح کرده‌اند. از نظر ما، رویکردی که تحت عنوان تمرکززدایی ارائه می‌شود، عملاً به یک دولت تروریستی منجر می‌شود و ترکیه به چنین چیزی اجازه نمی‌دهد. من اخیراً اظهارات صالح مسلم، رهبر حزب اتحاد دموکراتیک سوریه را دیدم. این سخنان، ترکیبی از بیانیه‌های قبلی اوست. آنچه او تمرکززدایی می‌نامد، در واقع یک دولت کوچک تروریستی است. ما اجازه تاسیس آن را نخواهیم داد. اینها نقشه‌های امپریالیستی و صهیونیستی هستند که توسط آنها اجرا می‌شوند. ما اجازه نخواهیم داد که سازمان‌های تروریستی از طریق نام گروه‌های مختلف در منطقه مشروعیت کسب کنند».

نگرانی ترکیه از نقش آفرینی اسرائیل

طاها آک یول از دیگر تحلیلگران مشهور ترکیه نیز درباره تحولات سوریه نوشته است: «پس از سقوط غیرمنتظره اسد در سوریه، هنوز هم ضعف اقتدار مرکزی نمایان است و احمد الشرع با خطراتی روبرو شده که به طور فزاینده‌ای بیشتر و بیشتر می‌شود. به عنوان مثال، شبه نظامیان کُرد موسوم به ی.پ.گ و قسد، موضع آشتی‌جویانه اولیه خود را رها کرده و با حمایت اسرائیل و آمریکا، به دنبال تحمیل خواسته‌هایشان بر دمشق هستند. بدون شک، دخالت آمریکا در پرونده سوریه، نه تنها برای سیاست ترکیه در سوریه مشکلاتی ایجاد می‌کند، بلکه بر روند داخلی ما برای توافق با پ.ک.ک و اوجالان نیز تاثیر منفی خواهد گذاشت. بگذارید روشن بگویم: خوش‌بینی اولیه در سوریه رنگ باخته و حالا عملاً صحبت از یک سوریه چهار تکه در میان است که شامل اعراب سنی، دروزی، علوی و کردها خواهد بود. در چنین شرایطی، آنکارا در کمسیون پارلمان همبستگی ملی به منظور پیگیری خلع سلاح پ.ک.ک، هنوز هم نتوانسته عمق تحولات سوریه را دریابد». 

آک یول در ادامه با اشاره به اهمیت سخنان هاکان فیدان وزیر امور خارجه ترکیه که به مشکلات بزرگ این کشور در پرونده سوریه اذعان کرده چنین نوشته است: «در اوایل، اروپا و آمریکا رژیم الشرع را به رسمیت شناختند و او هم قول داد که یک رژیم فراگیر مبتنی بر ارزش‌های جهانی ایجاد کند و نه یک رژیم به سبک طالبان. کردها هم در ۱۰ مارس یک توافق‌نامه ادغام هشت ماده‌ای با رژیم دمشق امضا کردند. اما این خوش‌بینی اولیه، با نقش آفرینی اسرائیل از میان رفت. یادمان باشد که وزیر دفاع اسرائیل، آشکارا سند تشکیل اتحاد با کردها و دروزی‌ها را تدوین کرده و نتانیاهو در پارلمان و در ۴ مارس، اعلام کرد: ما به تقویت روابط خود با دوستان کُرد خود ادامه خواهیم داد. البته منظور او ی.پ.گ و قسد بود. به همین خاطر، مظلوم عبدی فرمانده کل قسد نیز در ۶ مارس گفت: ما از هر کسی که از ما حمایت کند، استقبال می‌کنیم. علاوه بر اهمیت این سخنان، این را هم به خاطر داشته باشید که اسرائیل بارها جنوب سوریه و دمشق را بمباران کرده و در ۲ مه رسماً گفت: اجازه حضور ارتش سوریه در جنوب سوریه را نخواهد داد!»

اردوغان باز هم تهدید کرد

عبدالقادر سلوی نویسنده روزنامه حریت و از تحلیلگران نزدیک به رئیس جمهور ترکیه اعلام کرده که رجب طیب اردوغان در اثنای سفر به چین، در گفتگو با خبرنگاران، درباره سوریه گفته است: « با هر تلاشی که امنیت و تمامیت ارضی سوریه را تهدید کند، مخالفت خواهیم کرد».

سلوی در ادامه نوشته است: «چه کسی تمامیت ارضی سوریه را تهدید می‌کند؟ البته اسرائیل! مخاطب مستقیم این پیام اردوغان، کسی نیست جز اسرائیل. اردوغان در سخنرانی ملازگرد هم هشدار داده و گفته بود: اگر شمشیر از غلاف بیرون کشیده شود، جایی برای قلم و کلام باقی نخواهد ماند. هشدار اردوغان فقط متوجه قسد و پ.ک.ک نیست. او عملاً مقامات اسرائیل را نیز مورد خطاب قرار داد. خطاب به کردها هم گفت: کسانی که قبله خود را گم کنند و به دنبال حامیان جدید باشند، شکست خواهند خورد. نتانیاهو در تلاش است تا تمام خطوط گسل را برای تجزیه سوریه فعال کند. به همین خاطر به دنبال حمایت از دروزی و پ.ک.ک است. با وجود درخواست اوجالان و تصمیم پ.ک.ک برای انحلال و زمین گذاشتن سلاح، مظلوم عبدی ترجیح می‌دهد با تل‌آویو همکاری کند، نه با دمشق. قسد هر روز خواسته‌هایی مطرح می‌کند. گاهی اوقات آنها خواستار اداره خودمختار هستند، گاهی اوقات درخواست استقلال خود را اعلام می‌کنند».

سلوی در ادامه درباره راهکارهای ترکیه گفته است: «ترکیه در تلاش است تا از طریق فشار دیپلماتیک و صبر استراتژیک به نتیجه برسد تا از تأثیر منفی این تحولات بر روند خلع سلاح و نابودی پ.ک.ک جلوگیری کند. به همین خاطر، آنکارا در تلاش است تا با همکاری واشنگتن و دمشق، ادغام قسد در ارتش جدید سوریه را مدیریت کند. با این حال، با سوار شدن نیروهای قسد به قطار اسرائیل، احتمال مداخله نظامی هر روز قوی‌تر می‌شود».

همه اینها در حالی است که تونجای باقرخان رهبر حزب دمپارتی (نهاد اقماری پ.ک.ک در پارلمان ترکیه) در مصاحبه با روزنامه ینی یاشام گفته است:«سیاست و گفتگو باید جای خشونت و درگیری را بگیرند. چرا سیستم اجرایی غیرمتمرکز در سوریه یک تهدید تلقی می‌شود؟ این بخشی از جستجوی یک راه‌حل دموکراتیک است. مفهوم ملت دموکراتیک، یک سیستم غیرمتمرکز را در نظر دارد که در آن هر مردمی می‌توانند با هویت و باورهای خود زندگی کنند. آنچه درهای صلح را باز می‌کند، اراده برای حل مشکلات از طریق گفتگو است. وقتی با این اراده عمل کنیم، می‌توانیم هم از آبرو و حقوق کردها محافظت کنیم و هم برای نگرانی‌های امنیتی ترکیه راه‌حل‌هایی پیدا کنیم».

حال باید دید آیا بحث بر سر این موضوعات، مذاکرات بین ترکیه و اوجالان را متوقف خواهد کرد یا خیر.

پایان