مواضع متناقض آمریکا درباره ترکیه

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، این روز‌ها شاهد بیان مواضع متفاوت و متناقضی از سوی مقامات آمریکایی درباره ترکیه هستیم.

برخی از مقامات دولت جو بایدن، اعلام می‌کنند که مشکل و خللی در مسیر رابطه وجود ندارد. اما برخی دیگر از آنان درباره مسیر آتی هشدار داده و ادعا کرده‌اند که ترکیه دور از چشم بازرسین آمریکایی، همکاری مالی و بانکی قابل توجهی با دولت پوتین داشته و کاری کرده که روسیه بتواند تحریم‌های مالی بین‌المللی را دور بزند.

ارزیابی و تحلیل کلی این مواضع نشان دهنده آن است که هنوز هم معلوم نیست که دولت بایدن، تمایل دارد به چه شکلی با دولت اردوغان کار کند.

در طرف مقابل، برخی از مقامات حزب عدالت و توسعه ترکیه نیز معتقدند که سردی و بی‌اعتنایی جو بایدن به ترکیه، اتفاق جدیدی نیست و او در دوران ۳۳ ساله سناتوری خود همواره به عنوان یک سیاستمدار آمریکایی ضد ترکیه عمل کرده و اتفاقا‌ً ایده اصلی سناریوی تحریم نظامی علیه ترکیه در جریان عملیات قبرس در سال ۱۹۷۴ میلادی، از سوی جو بایدن مطرح شده است.

هشدار وزیر خزانه داری آمریکا به ترکیه
یکی از تازه‌ترین مواضع سیاسی آمریکا علیه ترکیه، سخنان جَنت یلن، وزیر خزانه داری کابینه جو بایدن بود.
جَنت یلن در یک کنفرانس مطبوعاتی، آشکارا اعلام کرد که چند بانک دولتی و چند شرکت خصوصی نزدیک به حزب حاکم ترکیه، به دستور مقامات دولت اردوغان، با روسیه همکاری کرده‌اند و به تیم پوتین یاری رسانده‌اند تا بتواند تحریم‌های مالی بین‌المللی را دور بزند.

وزیر خزانه داری آمریکا اعلام کرده که ترکیه در کنار چین و امارات متحده عربی، کنشگری است که به دور زدن تحریم‌های مالی علیه روسیه کمک کرده و این موضوعی نیست که بتوان آن را از چشم بازرسین آمریکایی پنهان کرد.

یلن اعلام کرد که علیرغم هشدار‌های آشکار مقامات واشنگتن که به دو صورت تلفنی و حضوری اعلام شده، چند بانک و مؤسسه در استانبول و آنکارا، در دور زدن تحریم‌های اعمال شده علیه روسیه ایفای نقش کرده‌اند. این در حالی است که قبلاً بیش از ۱۱ شرکت و ۹ تاجر ترکیه‌ای با همین بهانه مورد تحریم آمریکا قرار گرفته بودند.

وزیر خزانه داری آمریکا اعلام کرده که یک خط مالی – بانکی که دامنه ارتباط مالی آن به شکل محرمانه از آسیای مرکزی و قفقاز به ترکیه و اتریش رسیده، از طریق بانک رایفایزن اتریش و با استفاده از دارایی‌های چند میلیارد دلاری اولگ دریپااسکا تاجر روسی، به مسکو کمک مالی رسانده است.

وزیر خزانه داری کابینه بایدن مدعی شده که پس از اعمال فشار بر بانک مذکور و لو رفتن خط قفقاز – ترکیه به امارات و اتریش، بانک اروپایی مورد اشاره، قرارداد سهام ۱.۵ میلیارد یورویی را به صورت یکطرفه لغو کرده است.

تهدید فولادی آمریکا علیه ترکیه
صادرات آهن و فولاد یکی از مهمترین ارکان روابط تجاری بین ترکیه و آمریکا است و در ماه‌های گذشته، مقامات دولت بایدن، دوبار آنکارا را تهدید کرده‌اند که در صورت تداوم روابط مالی با روسیه، تعرفه‌های گمرکی سنگینی بر محموله‌های فولاد صادر شده از سوی ترکیه اعمال خواهد شد.

این تهدیدات باعث شده که بازرگانان فعال در صنایع فولاد ترکیه از دولت اردوغان استمداد بجویند که برای رفع این مشکل، تدبیری بیندیشد. پس از این اقدام، جفری فلیک سفیر آمریکا در آنکارا، در نشست تجار استانبول اعلام کرد که دست کم در شرایط کنونی، تهدید مزبور برداشته شده و تغییری در تعرفه‌های آمریکا بر فولاد ترکیه اعمال نشده است.

جفری فلیک و ماریسا لاگو معاون وزیر بازرگانی ایالات متحده در امور تجارت بین‌الملل، در پاسخ به سؤالات بلومبرگ اچ تی اعلام کردند که بخش مهمی از رشد اقتصادی ترکیه در چند سال گذشته، به خاطر فعالیت شرکت‌های آمریکایی است که سرمایه‌گذاری در ترکیه را ادامه داده‌اند.

به گفته ماریسا لاگو رسیدن به هدف مبادلات تجاری ۱۰۰ میلیارد دلاری بین ترکیه و آمریکا دشوار است. ولی در سال ۲۰۲۲ حجم تجارت در بخش کالا و خدمات از ۴۲ میلیارد دلار گذشت. اما این مقام آمریکایی حاضر نشد به این سؤال پاسخ دهد که چرا با وجود رشد روابط اقتصادی، واشنگتن تمایل ندارد که برای تجار و بازرگانان ترکیه ویزا صادر کند.

جفری فلیک سفیر نیز به شکل کوتاه، تنها به این نکته بسنده کرد که تقاضای ویزا از جانب ترک‌ها بسیار است و نمی‌توان به سرعت به همه آنان پاسخ داد.

دانشگاهیان چه می‌گویند؟
دولت اردوغان در سالیان گذشته، به منظور توسعه روابط با دولت جو بایدن، هزینه‌های گزافی را به شرکت‌های لابی‌گر پرداخت کرده و مرکز دیپلماسی – فرهنگی موسوم به «خانه ترک» در نیویورک در این میان، فعالیت‌های فراوانی انجام داده که البته تاکنون چندان نتیجه بخش و کارساز نبوده است.

در میزگردی که جدیداً در نیویورک و با حضور دانشگاهیان ترک و آمریکایی برگزار شد، وضعیت روابط ترکیه و آمریکا در سال‌های اخیر و آینده روابط در زمینه همکاری‌های آموزشی – فرهنگی را ارزیابی کردند.

سدات اونال، سفیر ترکیه در واشنگتن، احمد یلدیز نماینده دائم ترکیه در سازمان ملل، چاغاتای اوزدمیر سرکنسول ترکیه در نیویورک از مهمانان این نشست بودند.

نکته جالب اینجاست که مرکز دیپلماسی «خانه ترک» که مستقیماً زیر نظر وزارت امور خارجه ترکیه فعالیت می‌کند، به منظور اشاره به نکات مشترک بین ترکیه و آمریکا، به این اشاره کرده که مولانا جلال الدین رومی، مشهورترین شاعر در آمریکا است و پیام‌های او برای همدلی بین انسان‌ها و کشور‌ها، باید مورد توجه مقامات طرفین قرار بگیرد!

فخرالدین آلتون، از چهره‌های اصلی تیم اردوغان و مدیر ارتباطات ریاست جمهوری ترکیه در یک پیام ویدئویی برای این نشست اعلام کرد: «ما اعتقاد خود را به پتانسیل روابط ترکیه و آمریکا برای توسعه رویکرد‌های صلح، امنیت و رفاه محور برای مسائل منطقه‌ای و جهانی در چارچوب احترام حفظ می‌کنیم».

پروفسور گاودت بهگات از دانشگاه دفاع ملی آمریکا در این نشست اعلام کرده که ترکیه و آمریکا به یکدیگر نیاز دارند. اما فوراً این جمله را نیز بر زبان آورده که این نظر شخصی اوست و ربطی به پست علمی – امنیتی او ندارد و دیدگاه‌های وی موضع دولت آمریکا نیست!

بهگات مدعی شده که ایران نمی‌تواند نقشی کلیدی در خاورمیانه داشته باشد، اما ترکیه این قدرت را دارد!

وی تصریح کرده: «ترکیه و آمریکا در بسیاری از مناطق خاورمیانه دیدگاه‌های مشابهی دارند و هیچ کدام از این دو کشور خواهان جنگ در منطقه نیستند».

همچنین یک چهره دانشگاهی آمریکایی به نام پائولو فون شیراخ رئیس مؤسسه سیاست جهانی، اعلام کرده که ترکیه و آمریکا تحت تأثیر تحولات جهان قرار دارند و روابط بین‌الملل در حال گذراندن دوره‌ای از آشفتگی است و اساس آن روابط آمریکا و چین است. اینجاست که دوستی ترکیه با آمریکا، اهمیت پیدا می‌کند.

ترکیه – آمریکا، اختلافات پابرجا

با آن که در چند سال گذشته دولت اردوغان تلاش کرده تا رابطه آنکارا – واشنگتن حال و روز بهتری پیدا کند، آمریکایی ها هنوز هم تمایلی به توسعه روابط نشان نداده اند.

مرور مواضع مقامات آنکارا نشان دهنده این است که چند اختلاف نظر جدی بین ترکیه و آمریکا وجود دارد که مهمترین آنها عبارتند از:

الف) آمریکا سخت نگران روابط ترکیه- روسیه است و نمی خواهد شاهد توسعه روابط سیاسی – امنیتی و تجاری بین مسکو و آنکارا باشد. اما حفظ و توسعه این رابطه برای ترکیه، سود بالا و مزایای قابل توجهی دارد.

ب) موضوع موشک های اس ۴۰۰ روسی در ترکیه و همچنین فروش ۴۰ فروند جنگنده اف ۱۶ به ترکیه هنوز هم به شکل قاطعانه حل و فصل نشده است.

ج) ترکیه خواهان اعاده فتح الله گولن به ترکیه یا اخراج او از پنسیلوانیا به یک کشور آفریقایی است اما واشنگتن به این درخواست آنکارا پاسخ نمی دهد.

د) ترکیه خواهان پایان یافتن حمایت آمریکا از گروه تروریستی پ.ک.ک و نهادهای اقماری آن در عراق و سوریه است، اما آمریکا به شکل رسمی و آشکار به این حمایت ادامه می دهد.

ه) ترکیه و آمریکا به طور مشخص در مورد چند و چون اداره سیاسی جزیره قبرس اختلاف بنیادین دارند و واشنگتن برخلاف آنکارا، معتقد است که قبرس باید به صورت یکپارچه اداره شود و ساختار غیررسمی دولت ترک در شمال قبرس برچیده شود. 

همه اینها در حالی است که هنوز تاریخ دقیقی برای دیدار احتمالی اردوغان و بایدن اعلام نشده و مشخص نیست با وجود اختلافات بالا آیا چراغ رابطه برافروخته خواهد شد یا نه.

پایان